پاییز بی‌پاییز

ابرها اشک‌هایشان را از یاد برده‌اند
پاییز است
هوا سرد نیست
این پاییز
بوی نم را گم کرده
بوی یک بغض طولانی
شب زودتر می‌رسد
روز زودتر می‌خوابد
خورشید نیست و ماه بیشتر است و پاییز است
هوا سرد نیست اما
من دلم بیشتر می‌گیرد این روزها

مریم، خواهرم.

بی‌فرجام‌خواهی

کلمه‌های بی‌کاربرد و محال را
باید کشت
اعدام به وحشی‌ترین شکل
اولینش «جبران»

فراموش می‌شود

سوار تاکسی می‌شوم. به وسط صفاییه که می‌رسیم تراکم ماشین‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود. همه می‌خواهند هر طور شده راهی برای پرواز پیدا کنند انگار. راننده غر می‌زند. مثل همیشه همه تحلیل می‌کنند. یکی حرف از تنگی خیابان می‌زند و دیگری از مغازه‌های اجاره‌ای حرم و هر کسی یک طرف میت بیچاره را می‌گیرد و تشییع جنازه با عزت و احترام انجام می‌شود. فحش و بدگویی هم که چاشنی صحبت‌ها می‌شود. من هم اگر حوصله داشته باشم مزه‌ای می‌پرانم.
نطق‌های پیش از دستور همین‌طور ادامه دارد. به میدان می‌رسیم و بادکنک ماشین‌های متراکم می‌ترکد. نطق‌ها هم بی‌اختیار و یکباره فروکش می‌کند و همه می‌روند سراغ میت بعدی. آدم‌هایی که تا همین یک دقیقه پیش، بر جنازه میت محترم چنان آه و زاری و ناله و شیون می‌کردند که انگار جهان تا انتهایش همچه تشییع جنازه‌ای به خود نخواهد دید، اینک سراغ مرده‌ای دیگر رفته‌اند و هر کدام یک جای تابوت را گرفته‌اند و داغدارند دوباره.

البته تو استثنایی :دی

سردبیرا عاشقن
مث مجنون مث لیلا
اونقدر میان و میرن تا قبول کنی بنویسی
بعد که قبول کردی
اونقدر میان و میرن تا بنویسی
وقتی نوشتی
پایان عشق

یعنی تا این حد

دستمُ زخم کردم. خون اومد. نشستم. انار خوردم. یادم اومد که دستم زخم شد و خون اومد. یه لحظه یادم نمی‌اومد کدوم انگشتم بود. دستامُ صاف گرفتم انگار آقای ناظم می‌خواد ناخنامُ چک کنه تا فهمیدم آقای زخم کجاست. ئع. سلام.

چاره‌ای نبود

همه چیز از یک روز صبح آغاز شد. صبح سردی بود شاید. گفتیم چرا نباید دروغ گفت؟ نه. نمی‌خواستیم کار بدی بکنیم. لازم بود. اصلا به آقای همسایه چه ربطی داشت که ما کجا می‌رویم. جواب فضولی را با دروغ دادیم. هزار روز گذشت. شاید هم بیشتر. ما خیلی کارها کردیم. خیلی حرف‌ها زدیم. کار بدی اما نکردیم. مشت خوردیم، فحش دادیم. مشت خوردیم، توهین کردیم. تهمت زدیم تا انتقام بگیریم. لازم بود. کارهای زیادی کردیم، روزهای زیادی از سر گذراندیم. زندگی سخت بود. نمی‌شد جور دیگری بود. کارهای دیگری هم کردیم. برای آنکه کسی نتواند آزارمان بدهد، آزار دادیم. میخ ریختیم جلو خانه تا هر که ماشینش را اینجا پارک می‌کند، بفهمد که نباید. چاره‌ای نبود. بهترین کار همین بود. بین بد و بدتر باید انتخاب می‌کردیم. از آن روز صبح خیلی فاصله گرفته‌ایم. هوا اما انگار هنوز سرد است.

بلند فکر کردن درباره دو داستان

عصبانی بودم. هم از دست کازوئو ایشی‌گورو که نویسنده کتاب بود و هم حتی از دست مترجمش. «بازمانده روز» را به نیمه رسانده بودم اما همچنان هیچ علاقه‌ای به دنبال کردن داستان نداشتم. همه چیز سرد و بی‌روح بود. هیچ اتفاقی باعث تپش قلبم نمی‌شد و هیچ چیز داستان ناراحت و حتی شادم نمی‌کرد. نه طرفدار کسی شده بودم و نه توی جلد کسی رفته بودم.

از این هم حرص می‌خوردم که با دو سه نفر صحبت کرده بودم و همه از داستان خوششان آمده بود و حتی تشویقم کرده بودند به خواندنش. اما هر چه بیشتر می‌خواندم، بی‌میل‌تر و دلزده‌تر می‌شدم. از کازوئو ایشی‌گورو داستان دیگری نخوانده بودم اما چند هفته پیش از خواندن «بازمانده روز»، فیلمی دیدم که با اقتباس از رمان Never let me go او ساخته شده بود و بسیار خوش‌ساخت بود.
تا پیش از خواندن «بازمانده روز»، به کازوئو ایشی‌گورو حس خوبی داشتم و به هر حال کنجکاو شده بودم که دیگر آثارش را هم بخوانم. اما پس از خواندن، حتی به حسی که درباره آن فیلم داشتم هم شک کردم. با خودم می‌گفتم هنر فیلمنامه‌نویس یا کارگردان بوده که فیلم را به یک اثر جذاب و دیدنی تبدیل کرده است. فیلم را با لذت دیده بودم. البته نه به خاطر کازوئو ایشی‌گورو؛ بلکه به خاطر دو تن از بازیگرانی که مطمئن بودم در تولید یک اثر بی‌مایه همکاری نمی‌کنند.

من داستان‌های آرام و ساکت را دوست دارم. داستان آدم‌ها را دوست دارم. داستان آدم‌های Never let me go را دوست داشتم. گرچه داستان آن فیلم همان طور سرد و ساکت نماند و در چند دقیقه آخر به داستانی هولناک و آزارنده تبدیل شد و با انتهای ظرافت و هنرمندی، جهان داستان از سرزمینی بی‌روح و دلمرده، به حال و روزی ترساننده افتاد و همه رخدادهای سرد پیش از آن معنایی تازه یافت.
تا پیش از نوشتن این چند سطر، نمی‌دانستم چرا داستان «بازمانده روز» آنچنان که انتظار داشتم و آنچنان که بعد از صحبت کردن با دو سه نفر از دوستانم فکر می‌کردم، مرا مسحور خودش نکرد، اما حالا می‌دانم که من مخاطب داستان نبودم. نه آن مرد خشک و بی‌روح که به درازای یک عمر، همه زندگی و احساسات و عواطف و حتی گاهی انسانیتش را برای کار حرفه‌ایش زیر پا گذاشت برای من آزارنده و غیرقابل باور بود و نه آن چند صفحه آخر چندان امیدوارم کرد.
حالا دارم به این فکر می‌کنم که چرا آن مرد نتوانست مرا چندان که باید بیازارد؟ چرا نه لزومی به تایید ذهنی کارهایش می‌دیدم و نه لزومی به تاختن به بهانه‌ها و استدلال‌هایش. و چرا هیچ چیز او مرا نیازرد. خودم را جای او نمی‌دیدم، و همیشه فاصله داشتم ازش، بگذریم. دارم بلند فکر می‌کنم. باید این را هم بگویم همین جا که این نوشته، دومین تلاش برای نوشتن از حسی است که بعد از خواندن «بازمانده روز» داشتم. شاید لازم باشد شما هم بخوانید و بعد بیشتر حرف بزنیم.
اینجا را هم نگاهی بیندازید. وقتی «بازمانده روز» را هدیه گرفتم نوشتم.

تموم نشو لطفا

از مهر نمی‌ترسم
اما
عمر شهریور دراز

از تسلی‌بخشی‌های فلسفه تا ترمینال کاوه

همین که نشستم توی ماشین، یادم آمد که کتاب را ترمینال کاوه جا گذاشته‌ام. کتاب را همان شب ماه رمضان که افطار را مهمان ناصر بودیم ازش قرض گرفتم و همان شبی که خواستم بروم شیراز با خودم بردم. وقتی آمدم ترمینال کاراندیش شیراز که بلیت بگیرم و سوار اتوبوس بشوم، نه بلیت تهران گیر می‌آمد و نه قم. چه می‌شد کرد؟ چاره‌ای نداشتم جز اینکه بلیت اصفهان بگیرم. به هزار زحمت رسیده بودم ترمینال کاوه اصفهان. ساعت سه و نیم بعد از نصف شب، خسته و بی‌حوصله. نیازی به گشتن و مطمئن شدن نبود. کتاب امانتی را جا گذاشته بودم و باید دوباره این همه راهی که از ترمینال کاوه تا میدان امام خمینی آن هم با دربست آمده بودم را باید برمی‌گشتم. از آن طرف نگران بودم که اگر بخواهم برگردم، همین سمندی که اینجا ایستاده و قرار است باهاش تا قم بروم هم برود و هیچ هیچ. البته اینها بهانه‌های خوبی برای بی‌خیال شدن نبود اما آقای مغز داشت مثل سیر و سرکه می‌جوشید. مگه مغزم می‌تونه مث سیر و سرکه بجوشه حالا؟
همان لحظه یاد جمله‌ای افتادم که ناصر گفت. گفت اگه من جای تو بودم، از کتابخونه می‌گرفتم یا همچه چیزی. البته واضح بود که جمله‌اش به معنای اینکه دوست ندارم کتابمُ قرض بگیری نبود. آن لحظه آرزو کردم کاش کتاب را امانت نگرفته بودم. آقای راننده با آرامش فراوان کنار خیابان راه می‌رفت و هر دقیقه یک بار، بلند و کشیده داد می‌زد «قم». هنوز نمی‌دانستم باید چه کلکی سوار کنم که هم خدا داشته باشم و هم خرما. نگران این هم بودم که اگر دیر خودم را به کاوه برسانم کتاب را کسی بردارد و حتی به قصد خیرخواهی هم که شده به جایی تحویل بدهد و حالا بدو ببین می‌تونی پیداش کنی یا نه. حتی به اینکه داستان را به ناصر بگویم و کتاب از دست رفته را جبران کنم هم فکر کردم اما دلم راضی نشد. مخصوصا با وجود آن دو برگ کاغذی که دیروز لای کتاب گذاشته بودم و دوستش داشتم.
فکر کردن به خود کتاب هم بیشتر عصبانی و ناراحتم می‌کرد. کتاب خوبی نبود برای من. ترجمه تسلی‌بخشی‌های فلسفه نوشته آلن دو باتن، که از تعلیمات چند فیلسوف استفاده کرده تا به ما یاد بدهد چگونه در برابر بی‌پولی، ناکامی، ناتوانی، عدم محبوبیت و غیره تاب بیاوریم. هفتاد و چند صفحه از کتاب را خواندم و دیدم من مخاطب این کتاب نیستم. مخاطب این کتاب کسی باید باشد که ناکامی و ناتوانی و عدم محبوبیت و این چیزها بی‌تابش کند؛ نه من که باید کسی باشد و هلم بدهد تا یک ذره هم شده از ناکامی و ناتوانی و فشار اجتماعی و اینها بترسم و هراسان بشوم. بگذریم. مسافرها تکمیل بودند. به راننده گفتم می‌شه یه سر بریم کاوه تا من یه چیزی که اونجا جا گذاشتمُ بردارم؟ انتظار نداشتم راحت قبول کند. چهره مرد جدی‌تر و خشن‌تر از آن بود که بخواهد همچه لطفی بکند. اما بهش گفتم. بی آنکه به رویم بیاورد که دارد بهم لطف می‌کند قبول کرد. نمی‌دانم اگر می‌گفت نه آقا تحت اختیارت که نیستم، چه باید می‌گفتم و چه می‌گفتم.

زمستون

دلم براش تنگ شده
با اینکه آزارم میده